Podstawowa różnica między nimi polega na tym, że koncesja ma charakter uznaniowy i leży w gestii właściwego urzędnika albo organu. Zezwolenie natomiast musi zostać wydane przez właściwy podmiot, o ile podmiot ubiegający się o nie, spełnia warunki określone stosowną normą prawną.

Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:

• poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,
• wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,
• wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią,
• ochrony osób i mienia,
• rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych,
• przewozów lotniczych.

Udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie koncesji lub ograniczenie jej zakresu należy do ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej podlegającej koncesjonowaniu i odbywa się w drodze decyzji administracyjnej. Koncesji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy jednak niż 5 lat i nie dłuższy niż 50 lat, chyba że przedsiębiorca wnioskuje o udzielenie koncesji na czas krótszy.

Organami koncesyjnymi są odpowiednio:

• Minister Środowiska w zakresie poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin itp.,
• Minister Spraw Wewnętrznych w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym i policyjnym, a także ochrony osób i mienia,
• Minister Gospodarki w zakresie dystrybucji i obrotu paliwami i energią oraz rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych,
• Minister Infrastruktury w zakresie transportu lotniczego.

Wniosek o udzielenie koncesji powinien zawierać:

• oznaczenie przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres,
• numer w rejestrze przedsiębiorców lub w ewidencji oraz NIP,
• określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja,
• informacje określone w przepisach odrębnych ustaw.

Do wniosku dołącza się jeszcze inne wymagane dokumenty wskazujące na możliwość spełnienia warunków technicznych i organizacyjnych zapewniających prawidłowe wykonywanie działalności objętej koncesją oraz wskazujące na posiadanie możliwości jej finansowania, określone przez odrębne ustawy oraz w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności podlegającej koncesjonowaniu.

Odmowa udzielenia koncesji lub ograniczenie jej zakresu w stosunku do wniosku przez organ koncesyjny następuje w przypadku:

• gdy przedsiębiorca nie spełnia warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją określonych w ustawie, lub warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją podanych wcześniej do wiadomości przedsiębiorcom przez organ koncesyjny,
• ze względu na zagrożenie obronności lub bezpieczeństwa państwa lub obywateli,
• jeżeli w wyniku przeprowadzonego przetargu dotyczącego złożenia wniosków przez kilku przedsiębiorców, udzielono koncesji innemu lub innym przedsiębiorcom.

Cofnięcie koncesji natomiast odbywa się w przypadku, gdy:

1) wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją,
2) przedsiębiorca nie podjął działalności objętej koncesją, mimo wezwania organu koncesyjnego lub zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją,
3) przedsiębiorca w wyznaczonym terminie nie usunął stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z warunkami określonymi w koncesji lub przepisami regulującymi działalność gospodarczą objętą koncesją,
4) przedsiębiorca rażąco narusza warunki określone w koncesji lub inne warunki wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej, określone przepisami prawa,
5) występuje zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub innego ważnego interesu publicznego.

Organ koncesyjny może także zmienić zakres koncesji w przypadkach wyżej wymienionych w punktach od 3) do 5). Przedsiębiorca, któremu cofnięto koncesję z powodów wyżej wymienionych w punkcie 1) i 2), może wystąpić z wnioskiem o ponowne udzielenie koncesji w takim samym zakresie, nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o cofnięciu.

Organ zezwalający wydaje zezwolenie po stwierdzeniu, że spełnione zostały wymagane prawem warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej obowiązkiem uzyskania zezwolenia. Zezwolenie wydaje się na czas nieoznaczony, ale także na czas oznaczony na wniosek przedsiębiorcy lub jeżeli przepisy odrębne tak stanowią, albo na czas przeprowadzania przez organ zezwalający rozprawy administracyjnej o wydanie zezwolenia, w przypadku gdy nie mogą go otrzymać wszyscy wnioskodawcy spełniający wymagane prawem warunki.

Organ zezwalający wydaje decyzję o cofnięciu zezwolenia w przypadkach analogicznych do cofnięcia koncesji przez organ koncesyjny. Jeżeli wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej zezwoleniem, przedsiębiorca może ponownie wystąpić z wnioskiem o wydanie zezwolenia w takim samym zakresie nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o cofnięciu zezwolenia. W przypadku, gdy organ przewiduje udzielenie ograniczonej liczby koncesji lub zezwoleń, o możliwości ich uzyskania informuje w Monitorze Sądowym i Gospodarczym oraz w dzienniku o zasięgu ogólnokrajowym.

Przedsiębiorca, który zamierza podjąć działalność gospodarczą w dziedzinie podlegającej koncesjonowaniu lub zezwoleniu może ubiegać się o przyrzeczenie wydania koncesji lub zezwolenia, czyli tzw. promesę. W promesie można uzależnić udzielenie koncesji lub zezwolenia od spełnienia warunków wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją lub zezwoleniem. W postępowaniu o udzielenie promesy stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące udzielania koncesji. W promesie ustala się okres jej ważności, z tym że nie może on być krótszy niż 6 miesięcy i wówczas w tym okresie nie można odmówić koncesji lub zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej określonej w promesie, chyba że uległy zmianie dane zawarte we wniosku o udzielenie promesy albo wnioskodawca nie spełnił wszystkich warunków podanych w promesie, a także gdy ujawniły się okoliczności opisane w punktach od 1) do 3) dotyczących odmówienia udzielenia koncesji.